Jednak szkolna strona to źródło wiedzy dla już wtajemniczonych, dla wiedzących o istnieniu obozu. W miejskich przewodnikach/informatorach/ulotkach nie znajdziemy informacji o jedynym w Łodzi miejscu, gdzie na stałe prezentowane są zdjęcia, dokumenty i muzealia dot. obozu przy Przemysłowej. Informacji o Izbie Pamięci nie można znaleźć na terenie Osiedla Bałuty-Doły. Nie zaplanowano jej także w najnowszym rozwiązaniu dot. terenu wokół Pomnika Martyrologii Dzieci autorstwa Radnych Rady Miejskiej w Łodzi. Żadna z łódzkich instytucji zajmujących się historią i upamiętnieniem przez lata funkcjonowania Izby Pamięci nie zaproponowała szkole współpracy w zakresie aktualizacji informacji prezentowanych na ekspozycji lub uzupełnienia/unowocześnienia jej formy.

Nieopodal:                                                                                                                                                                                                             - pomnika o nazwie, która nie wskazuje na obóz, który ma upamiętniać,                                                 - pomnika stojącego nie na terenie byłego obozu przy ulicy Przemysłowej, ale na                              tzw. „gettowym śmieciowisku”, jak wspominają byli więźniowie obozu,                                               - tablic o podobnie enigmatycznej treści,                                                                                                                   - informacyjnej tablicy na budynku dawnej administracji obozu z jego błędną                                      nazwą,                                                                                                                                                                                           - parku mogącego sugerować innego adresata upamiętnień, niż ten domniemany, nie w galerii, nie w muzeum, nie w domu kultury, ale w szkole podstawowej znajduje się jedyna stała ekspozycja dot. dawnego dziecięcego obozu przy ulicy Przemysłowej w Łodzi. Jej siostra – kiedyś w Dzierżąznej, gdzie była filia obozu, a teraz w Białej, miała mniej szczęścia – już kilka razy zmieniała miejsca i wielkość.                                                                                Więcej informacji na temat Izby Pamięci w SP 81 w Łodzi zamieszczamy w zakładce - BAZA ŹRÓDEŁ – Izba Pamięci SP 81 w Łodzi.

PIOTR: Wybrałem to zdjęcie, ponieważ odczuwam w nim szczególną obecność kilku pokoleń: pierwsze przeżyło tragedię, które nieodwracalnie wpłynęło na ich życie; kolejne – zadbało o upamiętnienie fatalnego życiorysu; ostatnie natomiast - przetworzyło zachowany dorobek. Sfotografowana makieta zawiera kilka kontrastujących zagadnień: cierpienie, konieczność i chęć upamiętnienia, radość życia. Wszystko to zdarzyło się tutaj za pomocą pracy dłoni niezdolnych do posługiwania się identyczną narracją, ale – wzajemnie wpisujących się w rzeczywistość.

9 maja 1971 roku odsłonięto Pomnik Martyrologii Dzieci Polskich. Od tej chwili młodzież szkolna i harcerze naszej Szkoły przejęli patronat nad pomnikiem. W budynku szkolnym powstała wówczas Izba Pamięci Narodowej, która w 1981 roku zostaje przekształcona w Szkolne Muzeum. W roku 2004 przeniesiono Izbę Pamięci i na uroczystościach w dniu 19 stycznia 2005 r. dokonano uroczystego jej poświęcenia.

Szukając kolejnych sprzymierzeńców pamięci o obozie, pokazaliśmy wybrane zdjęcia z ekspozycji prezentującej historię obozu przy Przemysłowej, która mieści się z Izbie Pamięci Szkoły Podstawowej nr 81 w Łodzi, studentom pierwszego roku socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Zostali poproszeni o wybranie jednego zdjęcia, które do nich przemawia, o podpisanie go, o nazwanie całej wystawy.                                                                                                          Niektórym wojenne cierpienie dzieci w sposób automatyczny przywiodło na pamięć historię Litzmannstadt Ghetto.                                                                                                                                                    Uwagę niektórych zwróciło słowo – codzienność, która w odniesieniu do obozu oznaczała: głód, choroby, tortury i śmierć.

Dyżurnym wątkiem, gdy mowa o obozie, jest ważenie cierpienie na kilogramy i na metry. Przez obóz przeszło 15, 12, 3, 2 tysiące – piszą autorzy opracowań. Nikt do tej pory dogłębnie nie zbadał, co kryje się pod słowem kluczem „przeszło”. Przeszło 15, 12, 3, 2 tysiące… Takie tytuły do zdjęć i wystawy, jak: „Dzieci (nie)liczby”, „Duże piekło małych dzieci”, „Mali mężczyźni”, „Młodzi prac(woj)ownicy”, „Dorośli dzieciom zgotowali ten los” przypominają,      że więźniami obozu były dzieci, konkretne dzieci, dziecko. Nie dorośli, nie dzieci ochraniane przez dorosłych, ale same dzieci, narażone na walczących o przetrwanie rówieśników i na bezwzględność sadystycznych i niekontrolowanych przez nikogo, a raczej zachęcanych do przemocy, dorosłych. Tytuł „Pozbawione dzieciństwa” – nie „dzieciństwo”, abstrakcyjny       stan, ale indywidualizujące „dzieciństwa” – różne, należące i nienależące do różnych chłopców i dziewczynek.

„Moje Prawa”, „Dzieci takie jak my”, „Nie chcemy, by o nas zapomniano” – kolejne podpisy    pod zdjęciami i wystawą, notujące proces stopniowego poznania, odczucia, próby współodczuwania, utożsamienia…

Studenci zostali poproszeni o rejestrację swoich opisów, o opatrzenie ich swoimi imionami.  Na narrację do wystawy, która prezentuje zawartość Izby Pamięci mieszczącej się w Szkole Podstawowej nr 81 im. Bohaterskich Dzieci Łodzi w Łodzi, złożyły się teksty autorstwa studentów oraz fragmenty ekspozycyjnych opisów, nagrane przez studentów i przedstawicieli 2. pokolenia – córkę byłego więźnia obozu i syna byłej więźniarki obozu przy ulicy Przemysłowej. 

Różne są pomniki, różnych kształtów i z różnych materiałów wykonane. Będąc wiernym przekonaniu, że tym najtrwalszym z kamienia nie ustępują te z namysłu, refleksji i emocji zbudowane, oddajemy filmowy zapis utrwalający chwilę pierwszego spotkania młodych ludzi z tragedią, o której większość z nich, prawie wszyscy do tej pory nigdy wcześniej nie słyszeli, choć są mieszkańcami Łodzi lub sąsiadujących z nią miejscowości.

Tym samym dołączają do „Pokolenia, które dorasta w pamięci” (nazwa wystawy  proponowana przez jednego ze studentów), do uczniów Szkoły Podstawowej nr 81 im. Bohaterskich Dzieci Łodzi w Łodzi, która z racji swojego położenia (na granicy terenu dawnego obozu) w latach 60. XX w. przyjęła na siebie obowiązek pamięci o obozie, w      którym więziono m.in. równolatków dzisiejszych uczniów „podstawówki”.

Izba Pamięci nie jest miejscem często odwiedzanym. Do niedawna odwiedzali ją nieliczni żyjący jeszcze byli więźniowie obozu oraz inni uczestnicy oficjalnych obchodów upamiętniających. Najczęściej zaglądają do niej dzieci z SP 81. Każdy kolejny rocznik     poznaje Patrona swojej szkoły – Bohaterskie Dzieci Łodzi podczas spaceru pod Pomnik Martyrologii Dzieci oraz zwiedzania szkolnej Izby Pamięci. Od jakiegoś czasu (2012) uczniowie pierwszych klas poznają historię obozu, poznając Chudego z Pomnika Martyrologii Dzieci (pomnikowa wychudzona postać dziecka). Po Izbie oprowadzają ich koleżanki i koledzy ze starszych klas. W Izbie gromadzą zrobione przez siebie prace. O Chudym i dla Chudego. Na obecność ekspozycji dot. obozu wskazuje symbol Miejsca Pamięci Narodowej, umieszczony na budynku szkoły. Na stronie SP 81 w zakładce „O szkole” - (http://sp81lodz.edu.pl/index.php/o-szkole) można znaleźć opis:

Pokolenie, które dorasta w pamięci

Domyślna treść artykułu.

W każdym nowo utworzonym artykule pokaże się wpisany tutaj tekst. Wpisz więc tutaj domyślną treść nowego artykułu lub instrukcję dodawania nowego artykułu dla swojego klienta.

Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt

Niemiecki obóz dla polskich dzieci